Η μεταστατική νόσος αφορά σε εστίες (δευτερογενείς) καρκινικών κυττάρων σε σημεία του σώματος διαφορετικά από την αρχική εντόπιση (πρωτοπαθής όγκος).

Στη νευροχειρουργική μας απασχολούν:

• Μεταστάσεις στον εγκέφαλο
• Μεταστάσεις στη σπονδυλική στήλη

Μεταστάσεις στον εγκέφαλο

Είναι οι συχνότεροι όγκοι στον εγκέφαλο. Στους ενήλικες οι συχνότερες μεταστάσεις προέρχονται από:

• καρκίνο πνεύμονα
• καρκίνο στήθους
• καρκίνο νεφρού
• καρκίνο γαστρεντερικού σωλήνα, κ.α.

Συμπτώματα

Ναυτία, έμετος, διαταραχή ομιλίας, μείωση δύναμης στα άκρα, πονοκέφαλος, επιληπτική κρίση κ.α.

Διάγνωση

Εξέταση εκλογής είναι η μαγνητική τομογραφία με σκιαγραφικό. Όπου αυτό δεν είναι εφικτό, τότε αξονική με σκιαγραφικό.

Θεραπεία

1. Αν η κατάσταση του ασθενούς το επιτρέπει και πρόκειται για 1-2 μεταστάσεις στον εγκέφαλο, τότε η θεραπεία είναι: χειρουργική αφαίρεση + ακτινοβολία + χημειοθεραπεία.
2. Αν πρόκειται για πολύ μικρές μεταστάσεις, μία ή περισσότερες, μπορεί να γίνει στερεοτακτική ακτινοβολία + χημειοθεραπεία
3. Αν έχουμε μία μεγάλη μετάσταση και πολλές μικρότερες, μπορεί να γίνει χειρουργείο για εξαίρεση της μεγάλης μετάστασης και στερεοτακτική ακτινοβολία για τις μικρότερες.

Γενικότερα η επιλογή της θεραπείας είναι εξατομικευμένη. Ιδανικά θέλουμε να αφαιρέσουμε τη μετάσταση και μετά να γίνει ακτινοβολία, και ενδεχομένως χημειοθεραπεία. Υπάρχουν μεταστάσεις που είναι ευαίσθητες στην ακτινοβολία, και άλλες που είναι σχετικά ανθεκτικές.

Απαιτείται καλή συνεργασία του νευροχειρουργού με τον ακτινοθεραπευτή και το νευρο-ογκολόγο, ώστε να βρεθεί ο κατάλληλος συνδυασμός θεραπείας.

Η επέμβαση γίνεται συχνά με νευροπλοήγηση για μεγαλύτερη ακρίβεια. Μπορεί να γίνει χαρτογράφηση των σημαντικών κέντρων του εγκεφάλου, ώστε να τις προστατεύσουμε κατά τη διάρκεια του χειρουργείου (fMRI). Χρησιμοποιούμε μικροσκόπιο για μεγέθυνση και ασφάλεια.

Λεπτομηνιγγική νόσος

Σε περίπτωση που τα καρκινικά κύτταρα περάσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και αρχίσουν να διηθούν την μήνιγγα σε πολλά σημεία, χωρίς να υπάρχει μια συμπαγής μετάσταση, τότε μιλάμε για λεπτομηνιγγική νόσο. Πρόκειται για τελικού σταδίου κατάσταση. Ο ασθενής εμφανίζει διαταραχές πολλών νεύρων, λήθαργο, αταξία κ.α. Η διάγνωση γίνεται με μαγνητική και με οσφυονωτιαία παρακέντηση, όπου βρίσκει κανείς καρκινικά κύτταρα στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Η θεραπεία περιλαμβάνει ακτινοβολία όλου του εγκεφάλου και χημειοθεραπεία. Η πρόγνωση είναι πολύ δυσμενής.

Μεταστάσεις στη σπονδυλική στήλη

Οι μεταστάσεις μπορεί να περιορίζονται μόνο στο σπονδυλικό σώμα και στο πέταλο ή να επεκτείνονται και στον επισκληρίδιο χώρο.

Προέρχονται από πρωτοπαθείς όγκους του πνεύμονα, του στήθους, του προστάτη, κ.α.

Συμπτώματα

Πόνος, μείωση δύναμης στα άκρα, παράλυση, αστάθεια βάδισης κ.α

Πολύ συχνά η πρώτη ένδειξη είναι ο πόνος, που οδηγεί σε απεικονιστικό έλεγχο, όπου αναδυκνύεται το παθολογικό κάταγμα

Διάγνωση

• Μαγνητική με σκιαγραφικό
• Αξονική τομογραφία συμπληρωματικά για εκτίμηση της κατάστασης του οστού

Θεραπεία

• Αν πρόκειται για παθολογικό κάταγμα χωρίς πιεστικά στοιχεία επί των νευρικών δομών, μπορεί να γίνει κυφοπλαστική/σπονδυλοπλαστική και μετά ακτινοβολία + χημειοθεραπεία ανάλογα με τον πρωτοπαθή όγκο (συνεννόηση με ογκολόγο και ακτινοθεραπευτή). Υπάρχει επίσης δυνατότητα καυτηριασμού του όγκου στον σπόνδυλο με ειδικά ηλεκτρόδια, ακολουθεί σπονδυλοπλαστική.
• Σε περίπτωση που απαιτείται χειρουργική αποσυμπίεση λόγω επισκληρίδιου μετάστασης με νευρολόγικα συμπτώματα, τότε γίνεται πεταλεκτομή με εξαίρεση του όγκου ή σωματεκτομή. Συνήθως απαιτείται σπονδυλοδεσία. Προτιμούμε όπου είναι εφικτό τη διαδερμική σπονδυλοδεσία, διότι είναι λιγότερο επεμβατική.

Μετά την επούλωση του τραύματος  ακολουθεί ακτινοβολία + χημειοθεραπεία.

• Όταν η κατάσταση του ασθενούς δεν το επιτρέπει, μπορεί να γίνει μόνο παρηγορητική ακτινοβολία.
• Σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις δίνουμε κορτιζόνη για το οίδημα προ- και μετεγχειρητικά, καθώς και επαρκή αναλγησία, συνήθως με οπιοειδή.

Μαγνητική εγκεφάλου, εγκάρσια τομη, που δείχνει μετάσταση αριστερά στο μετωπιαίο λοβο (μπλέ βέλος). Φαίνεται το οίδημα του εγκεφάλου (πορτοκαλί βέλος).

Μαγνητική εγκεφάλου, οβελιαία τομή. Φαίνεται μετάσταση (μπλε βέλος) με περιεστιακό οίδημα (πορτοκαλί βέλος).

Μαγνητική με σκιαγραφικο που δείχνει μετάσταση στον Ο2 σπόνδυλο και παθολογικό κάταγμα (μπλε βέλος), επισκληρίδιο μεταστατική νόσο (πορτοκαλί βέλος)

Αξονική τομογραφία που δείχνει σε οβελιαίες, εγκάρσιες και στεφανιαίες τομές σπονδυλοπλαστική στο σπόνδυλο Ο2 (βέλη). Μετά την επέμβαση έγινε ακτινοβολία και χημειοθεραπεία/ανοσοθεραπεία. Η επισκληρίδια νόσος δεν επεκτάθηκε (νέα μαγνητική).

Η άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος, είναι ζωτικής σημασίας. Γι’ αυτό επικοινωνήστε με τον εξειδικευμένο νευροχειρουργό Ανδρέα Φίλη  για μια εξατομικευμένη διάγνωση, προτείνοντας σας ένα συγκεκριμένο πλάνο θεραπείας, βάσει του σταδίου της πάθησης και των συμπτωμάτων σας.