Το πολύμορφο γλοιοβλάστωμα (Glioblastoma multiforme, GBM) είναι από τους πιο κακοήθεις όγκους του εγκεφάλου. Υπάρχει το πρωτοπαθές και το δευτεροπαθές γλοιοβλάστωμα. Το τελευταίο αναφέρεται σε μικρότερης κακοήθειας όγκους που εξελίχθηκαν σε γλοιοβλάστωμα. Ο βαθμός κακοήθειας του γλοιοβλαστώματος είναι 4, ο μεγαλύτερος κατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO Grade 4).

Το γλοιοβλάστωμα εμφανίζεται συχνότερα σε ηλικίες άνω των 60, και περισσότερο στους άνδρες.

Μπορεί να εντοπίζεται σε μια περιοχή του εγκεφάλου ή να περιλαμβάνει περισσότερους λοβούς ( επέκταση και στα δύο ημισφαίρια- γλοίωμα ‘’πεταλούδα’’ )

Παράγοντες κινδύνου για το γλοιοβλάστωμα, και για άλλους όγκους

• Γενετικοί παράγοντες και ορισμένα σπάνια σύνδρομα
• Προηγηθείσα ακτινοβολία για θεραπευτικούς λόγους.
• Ενδεχομένως περιβαλλοντικοί παράγοντες, π.χ. έκθεση σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, ιοί κ.α.
• Προϋπάρχων όγκος (γλοίωμα) χαμηλότερης κακοήθειας, που εξελίσσεται σε γλοιοβλάστωμα

Γλοιοβλάστωμα: Συμπτώματα

• Έντονος πονοκέφαλος, ναυτία, έμετος ( ενδοκράνιας πίεσης λόγω οιδήματος εγκεφάλου)
• Επιληπτική κρίση, αλλαγή στον ψυχισμό
• Διαταραχή όρασης, μειωμένη ισχύς σε χέρι-πόδι, διαταραχές αισθητικότητας (ανάλογα με τον εντοπισμό του όγκου)

Γλοιοβλάστωμα: Διάγνωση

• Μαγνητική εγκεφάλου με σκιαγραφικό
• Μαγνητική φασματοσκοπία
• Βιοψία όγκου

Η Θεραπεία (Συνοπτικά)

• Όγκοι ανεγχείρητοι (κακή κατάσταση ασθενούς, πολλαπλοί λοβοί διηθημένοι, εντόπιση σε περιοχή που δεν επιδέχεται χειρουργείο) συνήθως υπόκεινται σε βιοψία για ιστολογική εξέταση. Ακολουθεί ακτινο- και χημειοθεραπεία
• Γενικός κανόνας είναι η αφαίρεση του μεγαλύτερου ποσοστού του όγκου με ασφάλεια (να μην προκληθούν νέα σοβαρά νευρολογικά προβλήματα εξαιτίας ιατρικών χειρισμών)
• Το χειρουργείο γίνεται με κρανιοτομή και μικροχειρουργικές τεχνικές. Απαιτείται μικροσκόπιο και ενδεχομένως νευροπλοήγηση. Υπάρχει δυνατότητα χρησιμοποίησης ειδικής ουσίας (5-ALA) που ‘’βάφει’’ τον όγκο και με ειδικό φωτισμό υπό το μικροσκόπιο ξεχωρίζει ο καρκινικός ιστός από τον φυσιολογικό εγκέφαλο.

Σε περιπτώσεις που ο όγκος εντοπίζεται στην κινητική περιοχή υπάρχει δυνατότητα να γίνει η επέμβαση κρατώντας τον ασθενή σχεδόν “ξύπνιο”,  ώστε να παρακολουθείται η νευρολογική λειτουργία (awake craniotomy).

Μια άλλη δυνατότητα είναι το διεγχειρητικό MRI (intraoperative MRI), δηλαδή γίνεται μαγνητική αφού αφαιρεθεί ο όγκος, και πριν ξυπνήσει ο ασθενής, μέσα στην χειρουργική αίθουσα. Εάν υπάρχει υπόλειμμα όγκου, τότε ο νευροχειρουργός μπορεί να συνεχίσει την επέμβαση (με αυτόν τον τρόπο δεν χρειάζεται επανεπέμβαση, διότι πριν ξυπνήσει ο ασθενής έχουμε τη δυνατότητα να ελέγξουμε το αποτέλεσμα, και αν χρειαστεί, να συνεχίσουμε το χειρουργείο). Η λειτουργική μαγνητική που γίνεται πριν το χειρουργείο μας επιτρέπει να χαρτογραφήσουμε ευαίσθητες περιοχές του εγκεφάλου (π.χ. κέντρο ομιλίας, κινητική περιοχή) που βρίσκονται κοντά στον όγκο, με σκοπό να τις προβάλουμε στην νευροπλοήγηση, και να τις προστατέψουμε στο χειρουργείο.

• Μετά το χειρουργείο ο ασθενής μένει για παρακολούθηση στην εντατική για λίγες ημέρες. Για το μετεγχειρητικό οίδημα δίνεται κορτιζόνη.
• Το υλικό που συλλέγεται στέλνεται για παθολογοανατομική εξέταση, για να γίνει διαπίστωση του είδους του όγκου. Στην περίπτωση του γλοιοβλαστώματος γίνονται και άλλες μοριακές μελέτες, ώστε να διαπιστωθεί αν ο όγκος έχει για παράδειγμα IHT μετάλλαξη, MGMT μεθυλίωση κ.α. Αυτές οι πληροφορίες είναι σημαντικές για την πρόγνωση και την ανταπόκριση στην περαιτέρω θεραπεία.
• Μετά το χειρουργείο, και αφού ολοκληρωθεί η επούλωση του τραύματος, μπορούν να ξεκινήσουν οι ακτινοβολίες.
• Συνήθως γίνεται συνδυαστική ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία ( Stupp protocol) με τεμοζολομίδη. Υπάρχουν και άλλες μορφές χημειοθεραπείας λιγότερο διαδεδομένες όπως: Gliadel Wafers, Avastin κ.α. Είναι απαραίτητη σε κάθε περίπτωση η στενή συνεργασία με ακτινοθεραπευτές και ογκολόγους.
• Η ερεύνα για νέες θεραπείες συνεχίζεται. Υπάρχουν κέντρα που εφαρμόζουν ανοσοθεραπεία και ειδικά πρωτόκολλα. Μέχρι σήμερα η ευρέως αποδεκτή προσέγγιση είναι η χειρουργική αφαίρεση του όγκου ή η βιοψία και ακολούθως θεραπεία κατά Stupp.
• Το γλοιοβλάστωμα ακόμα και αν αφαιρεθεί 100%, παρά τη θεραπεία, συνήθως υποτροπιάζει. Για αυτό το λόγο απαιτείται μετά από ορισμένο χρόνο επανεπέμβαση. Στις αποφάσεις μας πάντα λαμβάνουμε υπόψιν τη συνολική κατάσταση του ασθενούς (Karnofsky Index) και την επιθυμία αυτού.
• Σε περιπτώσεις που το γλοιοβλάστωμα δεν επιδέχεται χειρουργική αφαίρεση, αλλά συνυπάρχει υδροκέφαλος, μπορεί να τοποθετηθεί παρηγορητικά βαλβίδα και να γίνει κανονικά η ακτινο- και χημειοθεραπεία.

Μαγνητική εγκεφάλου που δείχνει εκτεταμένο όγκο-Butterfly Glioma (βέλη). Η βιοψία έδειξε γλοιοβλάστωμα. Λόγω έκτασης του όγκου έγινε ακτινοβολία και χημειοθεραπεία χωρίς χειρουργική αφαίρεση. Coronal view.

Axial view. Τα βέλη δείχνουν τον όγκο.

Η άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος, είναι ζωτικής σημασίας. Γι’ αυτό επικοινωνήστε με τον εξειδικευμένο νευροχειρουργό Ανδρέα Φίλη  για μια εξατομικευμένη διάγνωση, προτείνοντας σας ένα συγκεκριμένο πλάνο θεραπείας, βάσει το στάδιο του γλοιοβλαστώματος και των συμπτωμάτων σας.